close

Provided by the RCC Tourism Development and Promotion Project’s Grant Programme.

The Project is funded by the European Union

This website was created and maintained through a grant provided by the Regional Cooperation Council’s Tourism Development and Promotion Project, funded by the European Union. Its contents are the sole responsibility of Explore Serbia and do not necessarily reflect the views of the Regional Cooperation Council or the European Union.

Austrougarske priče iz Subotice

Ovaj projekat otkriva mitove i legende iz doba Austrougarske vladavine u Subotici. Takođe, predstavlja divne kulturne znamenitosti i lokalne biznise koje možete posetiti danas. Da li ste ranije bili u ovom gradu? Nalazi se na samom severu Srbije i na granici sa Mađarskom.

Kliknite ovde da biste otkrili više

Idemo na putovanje kroz vreme

Subotica u doba austrougarske vladavine

Austrougarski imperatori su bili prisutni u Subotici od 1867. do 1914. godine. Dolazak Austrougara na područje Subotice rezultirao je brzim razvojem naselja i infrastrukture, te ovaj period označava i razvoj civilne zajednice. Razvoj je bio toliko rapidan da je Subotica čak dosegla titulu trećeg najvećeg mesta po broju stanovnika u celokupnom Austrougarskom carstvu.

Kada uzmemo u obzir Bunjevački kalendar iz 1868. godine, etnička kompozicija Subotice bila je većinska sačinjena od Bunjevaca, dok su Mađari, Srbi i Židovi bili manjinsko stanovništvo. Već do 1880. godine 50% građana je pričalo mađarskim jezikom, dok je jezik "Rac" bio drugi jezik po broju govornika.

Brži razvoj zanata, industrije i razmene dobara je dodatno ohrabreno dolaskom železničkog sistema i prvog voza koji je kroz Suboticu prošao 1869. godine. Posle toga, dodatno ubrzanje predstavila je i konstrukcija električne centrale u 1896. godini kao i uspostavljanje tramvajskog saobraćaja u 1897. godini. Kraj prethodnog veka bio je ključan za razvoj današnje, moderne Subotice.

Kao što ćete saznati u nastavku, ulice Subotice kriju mnoge, mnoge austrougarske arhitektonske dragulje. Kako biste otkrili najpopularnije građevine iz ovog perioda, predlažemo vam da pogledate video u nastavku.

NAJINTERESANTNIJE AUSTROUGARSKE LOKACIJE ZA POSETITI U SUBOTICI

NAJINTERESANTNIJE AUSTROUGARSKE LOKACIJE ZA POSETITI U SUBOTICI

Pozicionirana na samom severu Srbije, Subotica predstavlja jako popularnu destinaciju za odmor preko vikenda. Od austrougarskih građevina, Gradska Kuća je samo jedna od zvezda koje dominiraju gradskim centrom i rezultatom su fascinantne, secesijske arhitekture.
Arhitektura secesije je poseban umetnički pravac koji se najčešće pronalazi u arhitekturi, umetnosti slikanja i kiparstva, ali i u primenjenoj i dekorativnoj umetnosti. Začeta je kao pravac kada je ekonomija počela da se razvija iznenadno na kraju 19-og veka, i to kao reakcija protiv ekonomske civilizacije. Postoje različiti nazivi ovog umetničkog pravca, poput "Viennese Art Nouveau" u Austriji, "Jugendstil" u Nemačkoj, "Art Nuovo" u Francuskoj i Belgiji, "Liverty" u anglo-saksonskim država, "Modern" u Rusiji, "Catalan Modernism" u Španiji, ili secesijska arhitektura u Subotici u austrougarskom periodu.

Svi ovi nazivi imaju isto značenje, prikazivali su opoziciju postojećim, oficijelnim stilovima u slikarstvu i primenjenoj umetnosti 19-og i 20-og veka. Glavne karakteristike ovog pravca su asimetrija kompozicije, valovite linije i izrazito jake boje. Forme i ornamenti koji dominiraju ovim izgledom su prikazi cveća i listova, ali i ljudskih i životinjskih tela.

Da li ste znali da samo u Subotici postoji čak 41 građevina iz secesijskog pravca?

Ako tražite fascinantne arhitektonske dragulje iz perioda secesije, ovo su TOP 5 mesta koje preporučujemo:

Istorija Subotice kroz austrougarske građevine

Subotica je iskusila rapidan razvoj u različitim pravcima

Nastavljući priču o subotičkoj arhitekturi i istoriji iz austrougarskog perioda, bitno je za napomenuti da je secesija imala dve varijacije: mađarsku i bečku. Izgradnja građevina ovog tipa bila je poverena samo najboljim arhitektama.

Ko su bili ti eksperti? Većinu subotičkih građevina iz ovog perioda izvodio je tandem sačinjen od dva arhitekta iz Budimpešte - Marcela Komora i Deže Jakaba.

Kakve su to bile građevine? Većina građevina imala je prizemlje i prvi sprat, bile su ili palate ili kuće koje su tada pripadale bogatom sloju društva.

S obzirom na to da su najlepše građevine smeštene u samom centru današnje Subotice, turisti imaju priliku da vrlo lako posete neke od najreprezentativnijih primera iz ovog perioda. Tri najpopularnije secesijske građevine iz vojvođanskog "Art Nouveau" stila su takođe u gradskom centru i to su: subotička Sinagoga koja je izgrađena 1902. godine, Rajhlova palata koja je zapravo bila privatni dom bogatog arhitekte Ferenca Rajhla i izgrađena je 1904. godine, kao i Gradska kuća koja je završena 1912. godine.

Naša preporuka je da na glavnom meniju ove web platforme odaberete opciju "Lokalna iskustva" i da pronađete neku od lokalnih tura koja će vam ponuditi ekskluzivnu šetnju i uvide u sve gore navedene arhitektonske dragulje.
Legende i mitovi iz austrougarskih dana u Subotici

Stvarni temelji?

Pošto je Gradska kuća izgrađena na mestu gde se sastaju peskovito tlo i crnica, jedan deo zgrade se tokom gradnje rušio, pa je u temelje trebalo zabijati borove balvane, na kojima i danas stoji ovaj objekat.
Legende i mitovi iz austrougarskih dana u Subotici

Konstrukcija privatnog aviona

Ideju da konstruiše svoj avion i poleti u vazduh, Ivan Sarić je dobio u Parizu, gde je učestvovao na automobilskim trkama, i gde je 1909. tajno snimio avion Louisa Bleriota koji se pripremao da preleti do Engleske.
Legende i mitovi iz austrougarskih dana u Subotici

Prvi bioskop

U nadi da otvori prvi permanentni bioskop u Subotici, Marian Tumbas počeo je sa prikazivanjem filmova ispod običnog šatora. Nažalost, entuzijazam nije bio dovoljan za njegov poduhvat. Požar koji se pokrenuo na tek trećem prikazivanju filma je uništio celokupan projekat.
Još priča iz subotičke istorije

Molba za imperatore

Veoma raznolika grupa Subotičana, takozvani "deputirci za gvozdeni put", koja je 1863. putovala u Beč, molila je cara da kroz njihov grad prođe trasa železnice. Ovakva inicijativa svedočanstvo je o tome kako su svi slojevi društva želeli ono što se 1869. konačno desilo - prvi voz je stigao u Suboticu. Razmišljali su progresivno i podržavali su razvoj svoje zajednice.
Još priča iz subotičke istorije

Palate u Parku Marije Terezije

Prostor ispred železničke stanice u Subotici je zapravo bilo močvarno područje, takozvana Rogina bara, i to sve do 80-ih godina 19-og veka. Tada je doneta odluka da se nasipanjem zemlje i uređenjem formira Park Marije Terezije, na čijim obodima su četvorica najpreduzetnijih Subotičana izgradili svoje palate i formirali jedinstveni arhitektonski segment gradskog prostora koji je i danas jako zanimljiv za posetiti. Svedoči o tome da je lokalno stanovništvo preuzelo inicijativu i u gradskom centru pozicioniralo građevine koje su bile privatno vlasništvo.
Još priča iz subotičke istorije

Titula kojom se treba ponositi

Jedna od stvari koju Subotičani vole da ističu pred drugima je da je njihov grad bio treći po broju stanovnika u Austrougarskoj, a da je među gradovima (još neformirane Jugoslavije) bio najbrojnija gradska sredina. To je tačno, ako se prećuti činjenica da je polovina stanovnika živela na brojnim salašima, razbacanim oko grada.

Vremeplov

Subotica kroz godine

1854. - 1868.

Umetnost i kultura

Gradsko pozorište je otvoreno 1854. godine, a muzička škola 1868. godine.

1896

Električna centrala i tramvajski saobraćaj

1896. godine izgrađena je električna centrala, a naredne 1897. godine pušten je u rad tramvajski saobraćaj u Subotici.

1869

Subotica je uključena na glavni kolosek

Subotica je uključena u železničku magistralu koja je povezivala Segedin i Rijeku. 1882. godine je u rad puštena i glavna pruga između Budimpešte i Zemuna, čime Subotica postaje važan železnički čvor, što je uticalo da se grad postepeno pretvori u značajan industrijsko-trgovinski, sportsko-turistički i banjsko-letovalistički centar.

1885.

Zanatlije se bore za svoja prava

1885. godine osnovano je Udruženje zanatlija, koje je objedinilo rad velikog broja zanatlija Subotice, ali im istovremeno i pomoglo u rešavanju njihovih problema u radu.

1899

Filmovi i pozorišne predstave

Prvo, oficijelno bioskopsko prikazivanje uspešno je izveo Angelo Bianchi iz Pešte u 1899. godini. Aleksandar Lifka je bio osoba koja je uspešno otvorila permanentni bioskop u 1911. godini, ostavljajući najdublje tragove u ovoj formi umetnosti u kontekstu Subotice.

Istražite austrougarski kulturnu baštinu kroz virtuelne šetnje

Virtuelna šetnja kroz Gradsku biblioteku u Subotici

Istražite austrougarski kulturnu baštinu kroz virtuelne šetnje

Gradska kuća

Istražite austrougarski kulturnu baštinu kroz virtuelne šetnje

Subotička sinagoga

Pogledajte našu bazu lokalnih biznisa

Pronađite lokalne biznise u Kotoru, Subotici i Trebinju

Izaberite sledeći grad

Želim da saznam više o Trebinju

Želim da saznam više o Trebinju